About the Blog

I feel stupid but it's something that comes and goes
I've been changin' - think it's funny how now one knows
We don't talk about - the little things that we do without
When that whole mad season comes around.

Thursday, July 18, 2019

Chapter Thirteen: I Din Thar Leh Ang U


I DIN THAR LEH ANG U
Nehemia 2:17
Chutichuan an hnenah, “Kan chan a chhiatzia hi in hmu a, Jerusalem a ram tih te, a kawngkharte a kang tih te pawh in hria a; hawh u, sawichhiat kan nih tawh loh nan Jerusalem kulh chu I din leh ang u,” ka ti a.
                                                                                                                    
Introduction:
Kan thupui chang thlan hi Nehemia bu atanga lak a ni a. Nehemia hi Hakalia fapa a ni a. Kum sawmhnihna, Kisleu thlaa lal khawpui Susan-a a awm laiin, Juda-ho sal tang chhuak la damte leh Jerusalem chanchin a zawt a. Sala tang chhuak te chu chumi ramah chuan chan chhe tak leh sawichhiatin an awm tih a hre ta a. Tin, Jerusalem kulh chu a chim rem rum tawh a, a kawngkharte pawh a kang tih kan hre bawk. (Nehemia 1:3) He thu hian Nehemia rilru a ti na em em a, a tap ta hial a. Lungngaiin, chaw ngheiin, van Pathian hnenah a tawngtai tih kan hmu bawk. Tichuan Lal Artazerzia lal kum sawmhnihna a lo thlen chuan, Pathian duhsakna dawngin, Temple sak that a phal sak ta a ni.       

Din Thar:
Nehemia Bu hian Din Thar tih hi Temple din thar chungchang sawi nan  a hmang a, keini hunah erawh chuan Temple sak that tur lam ai mahin, sualin kan nun a thunun lak atanga din thar lam a kawk deuh ber awm e. Mihring fel famkim tumah kan awm lova, a chhelai din thar ngai leh siam that ngai vek kan ni. Nehemia in theihtawp chhuaha Jerusalem din thar a tum ang khan, keini pawhin kan thinlung Temple hi din thar turin theihtawp kan chhuah ve tur a ni. Pathian nena kan inkungkaihna kulh bang tihchim leh tihrama awm tawh siam that leh din thar hi mitinin kan mamawh vek a ni. Anih chuan engtin nge din thar hna chu kan tan ang? Din thar tur chuan engnge ngai tih leh engtin nge kan nitin nunah kan lak luh ve theih dan tur kawng in sawiho dawn teh ang.

A chhelai hmuh/hriat:
Jerusalem chhiat thu hi Nehemia hian sala tang chhuak te tawngkam maia hriat duhtawk lovin, a hmunah kalin amah ngeiin zanlaiah kulh leh khawpui chhiatzia a fang tih Nehemia Bung 2 ah kan hmu a. Eng thil pawh, din thar leh tur chuan a chhe lai hmuh phawt a ngai a ni. Keini pawhin kan nun enfiahin, a thalo lai kan hriat (identify) phawt a ngai a ni. Chu thalo lai kan hriat hnuah chuan a siam that dan tur kawng kan zawng ang a, Pathian kaihhruaina leh awmpuina dil chung zelin chu thalo lai siamthat hna chu kan thawk tur a ni. Siamtha tur chuan a chhelai hmuh phawt a ngai a, din thar tur chuan thawh a ngai a ni.

Nehemia hian Jerusalem kulh chhiatthu a hriat veleh a tawngtaia, “kei leh ka pa chhungte chu kan lo sual ta si a,” tiin amah leh a chhungte tan thupha a chawi a, an hnam pum tihsual chu amah inbel chungin Pathian hnenah ngaihdam dilna a thlen a ni. Keini Pathian rawngbawltu in ti te hian, mi thatlohna leh thil duhawmloh thleng avanga midang mawhpuh mai hi kan hreh lo hle thin a, amaherawh chu Nehemia ang hian midang mawhpuh mai lovin, “ka ti dik lo ani, ka thiam loh a ni” tia bul tanin, enge keimahah siamthat ngai tiin Pathian hnena thupha chawi chungin kan inenfiah zawk tur a ni.

Taimakna leh Rinawmna: Din thar hna thawk tur chuan mi taima nih a ngai a. Thatchhe tak leh ti hne hne chung chuan engmah kan puitlin thei dawn lova, tum khat phur hluai in a daih rei dawn lo, chuvang chuan rinawmna leh taimakna hi thil inkawp tlat a ni a. Nehemia leh a chipuite pawh khan ni 52 chhung lekin Jerusalem din thar hna an thawk a, a hun chhung han ngaihtuah chuan inthlahdahna hman a awmlo tih a chiang reng mai. An zavaiin lungrual takin an thawk a, tumahin, “keichu ka pha” emaw “keichu ka hman lo” ti an awmin ka ring lo. Nehemia te hi indona hmun leh ringlo mite hual vel kar a hnathawk an nih avangin inthlahdah thei an ni lo, “chutiang chuan hna chu kan thawk a; tin, a zatve chuan khawfingchah atanga arsi lan thlengin feite chu an kawl reng a.” (Nehemia 4:21) Tunlai huna thalaite awmze neilova rei tak tak men leh zing thawh tlai nen chuan khaikhin chi rual a ni lo.

Tranrual:
Nehemia hian amah chauhvin Jerusalem din thar hna hi a thawk zo thei dawn lo tih a chiang reng mai. Nehemia 2:17 ah Nehemia chuan “Hawh u, sawichhiat kan nih tawh loh nan Jerusalem kulh chu I din leh ang u,” tia a sawmna/rawtna chu phur takin a chhungte chuan an lo pawm ta a. “Tin, anni chuan, ‘I tho vang u khai; I din teh tak ang u,’ an ti a. Chutichuan, chu hna tha thawk tur chuan an kut an tichak a.” (Nehemia 2:19)

Din thar hna leh rawngbawl hna hi mahni chuan engemaw chen chu kalpui theih a nih rualin, a huhova thawh chi a ni. K.T.P. leh Kohhran rawngbawlna hna hrang hrang te hi inanglo tak tak an ni  a. Pastor, Upa, Zirtirtu leh Chokidar hna thlengin mahni thawhtur bil chanpual kan nei vek a, chu chanpual chu hneh taka kan thawh theuh chuan, Kohhran a lo phuisui thin. Chutiang bawkin K.T.P. rawngbawlna ah pawh, a then hruaitu, committee member leh member pangai ve tawp te kan ni ang. Hruaitu chuan midang kaihhruai hna tha takin thawk se, tin member satliah ka ni, engmah talent ka nei ve lo inti te pawhin member active tak nih ringawt pawh khan hna tha tak kan thawk a lo ni zawk reng a. Thufing pawhin, “Tanrual hi chakna a ni” tiin a lo sawi tawh nghe nghe. Nehemia te chhungkua pawh hian Jerusalem din thar hna thawk turin hna hrang hrang te chu awmze neiin an insem diat diat a, Jerusalem kulh leh a Kawngkharte chu mahni in zawn theuh an siam tha ta a ni. “Nang I awmna hmunah, kei ka hmunah” tiin inlungrual tak leh rilru hmunkhat puin, taima leh rinawm taka rawngbawl hna kan thawh hi ringtu ten kan tih makmawh a ni.

Tawngtai:
Eng thil pawh ti dawn ila, tawngtaina tel lo chuan Pathian aw kan hre thei thin lo. Nehemia pawh khan tawngtainain bul a tan a, tawngtaina hmangin Pathianin a thil tumte a hrilh hria a, an hna thawh chu tawngtaina vekin an khar leh bawk. Nehemia hian tawngtaina a hmang hnem tih kan hria a, a hlawhtlinna bul ber pawh tawngtaina a ni. Keini Kristian te pawh hian eng thil pawh ti dawn ila, tawngtainain bul kan tanin, kan hun hnuhnung pawh tawngtaina vekin kan khar tur a ni. Mi tawngtai hnem apiangin Pathian Aw an hre thin si a. Tin, tawngtai bakah Bible taima taka chhiar hi Pathian Aw kan hriatna kawngkhat a ni bawk.

Infuih tawn:
Jerusalem din thar hna thawh hi thil awlsam a ni lova, harsatna leh dodalna tam tak an tawk ngei ang. Horon mi Sanbalata te, Amon mi Tobia leh Arab mi Geseman-a ten an nuihzat bur a, an hmusit a, hel tumah te an puh a. Amamerawh chu Nehemia hi harsatna leh dodalna lakah a zam mai lo, a theih ang tawkin a chhungte leh amah vek pawh a infiuh thar leh thin. “Van Pathian chuan mi tihhmuingil ang a; chutichuan, keini a chhiahhlawhte chu kan tho vang a, kan din ang a.” (Nehemia 2:20)

Nehemia hian harsatna leh dodalna tawk mah se, a thim zawngin a inngaihtuah ve ngai lo, Pathian an lamah a tang a ni tih hriain, a eng zawngin thil a thlir fo thin. Tunlaia thalaite zingah ‘depression’ a lar em em a, mahni inkhawngaihna suala thalai tam tak kan tang mek zel a ni. Nehemia anga mahni theihna leh chakna ringlova, Pathian chakna hmanga, din thar hna thawk tura a eng zawnga thil thlir kan zir ve tur a ni. Bible chang, “Mi tichaktuah chuan engkim ka ti thei a ni” (Philippi 4:13) tih hi kan chakna thuvawn a ni tlat tur a ni.

Rawngbawl hna a chian:
Thalaite Pathian rawngbawlin kan phe suau suau emaw kan intih lai hian, kan rawngbawlhna kan chiang takzet em tih I inenfiah thin ang u. Nehemia pawh khan a rawngbawl chhan leh a hnathawhah a chiang em em a. Vawili lai Ono phaia khaw pakhata intawk khawm turin Sambalata, Tobia leh Geseman te chuan an sawm tih akn hmu a, amawerawhchu Nehemia chuan, “Hna ropui tak ka thawk a, ka lo chhuk thei lo. Engah nge in hnena ka rawn chhuksan hlanin hna chu a chawlh ang?”  tiin a lo chhang mai thin. (Nehemia 6:3) Kan rawngbawlna ah pawh kan khawvel thianten thil nuam zawk daihah min lo sawm pawh a ni thei, “Hna tha ka thawk a, ka lo kal thei lo” tih rilru puchungin khawvel thil kan hnawl ngam a ngai a ni.

Tunlai khawvelah intihlimna (entertainment) lamah hma kan sawn em em a, media, sports, music, etc. lamah program hlimawm tak tak kalna tur awmna karah hian, keini Pathian rawngbawltute hi chuan kan duhthlanna I hmang fimkhur ang u, Pathian rawng leh khawvel rawng a bawl khawp theih silova.

Inpumpekna:
Pathian hna thawk a, din thar tur chuan tisa leh thlarau inpumpekna hi a pawimawh em em a ni. Rilru chuan chakin duh viau thin mahse, kan taksa in hna a thawh loh chuan awmzia a nei vak lo. Chutiang bawkin thlarauvah kan awm loh chuan kan hnathawhin kawng a bo thei.
Nehemia pawh khan retheih huamin a ‘lal no hlantu’ nihna aiin Jerusalem kulh din that leh chu a thlang ta zawk a. Pathian rawngbawl tur chuan kalsan neih a ngai thin a ni. Nehemia hunlaia lal rawngbawltu nih chuan hamthatna tam tak a ken dawn tehlul nen, mahse ama hna aia hna ropui zawk thawk tur chuan a khawvel hna kalsan chu a hreh hauh lo. Keini pawhin chu ‘kalsan ngam nun’ chu kan entawn tur a ni. Tunlaiin ‘eizawnna leh rawngbawlna’ tih thupui hmangin inhnialna tam tak kan vawrh vel a, amaherawhchu Pathian hna thawk tur chuan kan khawvel eizawnna te hi kan in dan tir loh hi a tha ber.

Din thar hna:
“Unaute u, a kohna che u hi ngaihtuah teh u, tisa lama mi fing tam tak te, mi tha tam tak te koh an nih loh zia hi.” (I Korinth 1: 26) Din thar hna thawk tur hian Pathianin mitin min ko a, “Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim tak siam la, Ka kawchhungah hian thlarau dik tak siam thar leh ang che,” (Sam 51:10) tiin tawngtaina nen mahni theuhah bul tan ila, chutianga inlungrual taka, rinawm leh taima taka bul kan tan theuh chuan kan ram, kan hnam, Kohhran leh chhungkaw thluchhe mek hi kan tungding leh ngei ang.

Pathian nena kan inkungkaihna kulh bang tihchim leh tihrama awm tawh siam that leh din thar ngai kan neihte vawiinah hian mahni theuh inzawt nawn ngam ila. “Eng pawh ni sela, kan thlen chin atang khan hma I sawn zel ang u,” (Phillipi 3:16) tia infuih tawn zelin, kan mimal, kohhran leh khawtlang nun dinchhuah zel theih nan dinthar kan ngaihna zawn theuh ah din thar leh ila, van malsawmna thar kan dawn leh theuh theihna turin, “I din thar leh ang u.”

(2014)
                                                                               

2 comments:

  1. ka mamawh tak mai i rawn tihchhuah a vangin ka lawm e i kal leh zel na turah Lalpan hruai zel che rawh se...

    ReplyDelete
  2. Heihi KṬP Khatla Branch ten kum 2014 bawr vela intihsiakna an neiha lawmman pakhatna dawngtu ziah kha a ni em? A nih chuan a ziaktu hming tarlan a va ṭha em!

    ReplyDelete